एमालेका आसन्न अधिवेशन र आन्तरिक लोकतन्त्रका कुरा

December 23, 2021

केन्द्रियताका नाममा पार्टी नेतृत्वको चाहना अनुसार नेतृत्व बनाउदा कमिटीका जिम्मेवार मान्छेहरु जनता र कार्यकर्ता केन्द्रित हुनुको साँटो नेतामुखी हुने र नेता नयाँ सामान्तकारुपमा स्थापित हुदै जाने खतरा रहन्छ ।

मातृका तिमिल्सेना
केही अपबाद बाहेक स्थानिय तहका पार्टी अधिवेशनहरु सर्वसम्मत रुपमा नेतृत्व चयन गरेको देशको एक प्रमुख पार्टी नेकपा एमालेले यहि महिनाको अन्तिम साता सबै जिल्लाका अधिवेशनहरु सम्पन्न गर्दै छ । देशभर एकै दिन उद्घाटन हुने ति जिल्ला अधिवेशनहरुको दुई साता पछि सो पार्टीले सात वटै प्रदेशमा एकै दिन प्रदेश अधिवेशनहरु सम्पन्न गर्ने भएकोछ ।
चितवनमा आफ्नो दशौं महाधिवेशन धुमधामका साथ सम्पन्न गरेको नेकपा एमालेले महाधिवेशनको सन्देश स्थानिय तहका कमिटीहरु सम्म पुर्याउनै नपाई जिल्ला र प्रदेश अधिवेशनहरु सम्पन्न गर्दै छ । पार्टीका स्थानिय अधिबेशनहरु र महाधिवेशन सम्पन्न गर्दा जनसहभागितका हिसाबले ति अधिवेशनहरु चर्चामा रहेता पनि सर्वसम्मत नेतृत्व चयन गर्ने नाममा एमालेले आठौं महाधिवेशनबाट छोडेको जनवादी केन्द्रियताको अभ्यास राम्रै गरेको देखिन्छ ।सकभर सर्वसम्मत नेतृत्व चयन गर्ने र कुनै पदमा चुनावै गर्नु पर्ने भएमा बिना प्यानल निर्वाचनको अभ्यास गर्ने भनिय पनि एमालेको दशौं महाधिबेशनमा पार्टी नेतृत्वले घोषणा गरेको नामावलीमा समावेस भएकाहरु जिताउन एमाले नेतृत्वले हराउनु पर्नेहरुको प्यानल नामावली सार्वजनिक गरेको कुरा आलोचनाको विषय समेत बन्यो ।
स्थानिय र राष्ट्रिय अधिबेशनहरुको सोलोडोलो मुल्याँकन गर्दा एमालेले आठौं महाधिवेशन देखि अंगिकार गरेको पूर्ण लोकतन्त्र यस पटक संकुचन हुन पुगेको देखिन्छ । अर्थात कम्युनिष्टहरुले आफ्नो साँगठनिक पद्धतिमा लागु गर्ने जनवादी केन्द्रियता दशौं महाधिवेशनमा पुनः लागु गरेको देखियो । स्थानिय अधिवेशनमा बलपूर्वक सर्वसम्मत नेतृत्व चयन गराउनु, महाधिवेशन प्रतिनिधिहरुको चयन केही अपवाद बाहेक अधिकाँश ठाउमा सर्वसम्मत चयन गर्नु, बिबाद भएका केही ठाउमा जिल्ला नेतृत्वले कमिटीको बैठकको निर्णय मार्फत घोषणा गर्नु यसका ज्वलन्त उदाहरणहरु हुन ।
आफुलाई नेपाली राजनिति भित्र अगुवा पार्टी ठान्ने नेपाली काँग्रेसलाई समेत उछिनेर आठौं महाधिबेशन देखि अन्तरपार्टी लोकतन्त्रमा अगुवा देखिएको एमाले दशौं महाधिवेशन सम्पन्न गरिसकेपछि जिल्ला र प्रदेश अधिवेशन सम्पन्न गर्न गैरहेको छ । यस पटकका अधिबेशनहरुमा समेत सर्वसम्मतीको जोडदार पहल हुने आकलन भैरहदा एमाले भित्र अन्तरपार्टी लोकतन्त्रको कुरा समेत झिनैरुपमा भएपनि उठ्न थालेको छ ।
राजनैतिक बृतमा समकक्षी पार्टीबाट समेत कैयौं कुराहरु सिक्ने चलन छ । काँग्रेसले १४ औं महाधिवेशनमा गरेको अन्तरपार्टी लोकतन्त्रको अभ्यास र सो अभ्यासबाट आएको सन्तुलित निर्णयले काँग्रेसलाई फाइदा नै पुग्ने आँकलन गरिन थालेका बेला एमाले भित्र पनि झिनै भएपनि लोकतान्त्रिक बिधिका कुरा उठ्न थालेका छन ।
पार्टीका अधिवेशनहरु मार्फत अन्तरपार्टी लोकतन्त्रका पक्षमा उठेका कार्यकर्ताका आवाजहरुलाई पार्टीले कसरी बुझ्न सक्छ यसले मास पार्टी बन्दै गरेको एमालेको आगामी यात्रामा समेत प्रभाव पार्ने देखिन्छ ।
कम्युनिष्ट पार्टीहरु कमिटीहरुमा आलोचक चेत भएकाहरुलार्ई निषेध गर्दछन र उनीहरुमाथी जनवादी केन्द्रियताको डण्डा बर्साउछन भनेर विपक्षीहरुले आलोचना गरिरहदा एमालेले २०६५ सालमा बुटवलमा पार्टीको ८ औं महाधिवेशन बाट आफु अन्तरपार्टी लोकतन्त्रमा काँग्रेस भन्दा पनि अगाडी रहेको जबरजस्त व्यवहारिक सन्देश दिएको थियो । २०६४ सालको संविधान सभाको निर्वाचनमा जनमत खुम्चिएका बेला आफुलाई अन्तरपार्टी लोकतन्त्रको पूर्ण आकारमा ढालेर एमालेले तेस्रो स्थानमा खुुम्चिएको पार्टी दुईवटा निर्वाचन पछि पहिलो बनाउन सफल भयो । समग्रमा लोकतन्त्रको अन्तरपार्टी अभ्यासले पार्टीलाई ठूलो बनायो । यसको ठिक बिपरित अर्को प्रमुख कम्युनिष्ट पार्टी माओवादी केन्द्र ले आफ्नो सांगठनिक संरचनाहरुमा लोकतन्त्रको अभ्यासको साँटो केन्द्रियतालाई बढवा दिदा खुम्चिएको दृष्टान्त छ । यसबाट कम्युनिष्ट पार्टीको आन्तरिक जिवनमा समेत लोकतन्त्रको उच्च अभ्यास आवश्यक हुन्छ भन्ने देखाउछ ।
केन्द्रियताका नाममा पार्टी नेतृत्वको चाहना अनुसार नेतृत्व बनाउदा कमिटीका जिम्मेवार मान्छेहरु जनता र कार्यकर्ता केन्द्रित हुनुको साँटो नेतामुखी हुने र नेता नयाँ सामान्तकारुपमा स्थापित हुदै जाने खतरा रहन्छ ।
आज पनि जनताका बिचमा राम्रो काम गरेर लोकप्रिय हुनुको साँटो कार्यकर्ताहरु नेताका घरमा धाउनु पर्ने, घरमा नधाउदा नेता रिसाएर जिम्मेवारी नदिने जस्ता सामन्ती राजनैतिक कुसंस्कारको पार्टी सिकार त हुने होइन भन्ने आशंका उठ्न थालेको छ । यो सवाल एमालेमा मात्र नभएर नेपालीका सबै प्रमुख पार्टीहरुमा समेत लागु हुने अवस्था छ ।
सुचना प्रबिधिको विकासले मान्छेको जिवन शैलीमा ल्याएको परिवर्तनले राजनैतिक नेता र कार्यकर्ताका अन्तरपार्टी कृयाकलाप समेत खुला किताब जस्तै बनेको छन । हिजोको जस्तो
यस्तो बेलामा पार्टीको आन्तरिक जिवनमा समेत आम जनताले देख्ने गरी केन्द्रियताका नाममा सामन्ती राजनैतिक संस्कारले जरा गाढेछ भने त्यसले पार्टीको लोकप्रियता र जनमतमा समेत प्रभाव नपार्ला भन्न सकिदैन ।
यी सबै यथार्थताका बिचमा सम्पन्न हुन गैरहेको एमालेका जिल्ला र प्रदेश अधिबेशनहरुले दिने राजनैतिक सन्देश आगामी निर्वाचनका लागि समेत महत्वपूर्ण हुन्छ । पार्टी बिभाजन भएका बेला सर्व सम्मत नेतृत्व दिन सकेको कुराले सकरात्मक प्रभाव पर्छ तर यसका लागि आम पार्टी कार्यकर्ता र उनीहरुका राजनैतिक भावना समेट्न सक्नु पर्छ । यदि समेट्न नसकिने अवस्था भएमा अन्तर पार्टी लोकतन्त्रको अभ्यासलाई संकुचित बनाउनु हुदैन । अन्तपार्टी लोकतन्त्रको व्यवस्थित अभ्यासले पार्टीलाई फाइदा हुन्छ भन्ने कुरा एमालेकै बिगतको सिकाईले देखाउछ ।

(लेखक नेकपा एमालेको सुदूरपश्चिम प्रदेश कमिटीको सदस्य समेत हुनुुहुन्छ)

Khaptadkhabar the love